Auteur: Hans van Loenhoud ● hans.vanloenhoud@polteq.com
Redactie: Lisa Gelijns ● lisa.gelijns@mail.com
Hans van Loenhoud heeft zijn sporen nagelaten bij TestNet. Hij was actief als voorzitter, hoofdredacteur en redacteur. En nog is dit voor hem niet genoeg. Hij gaat een nieuw avontuur tegemoet. Maar, voor wie Hans nog niet kent, zijn er gelukkig nog steeds vele mogelijkheden om hem te ontmoeten. In dit interview is te lezen waarom we hem veel succes wensen, maar geen gedag zeggen.
Wil je iets vertellen over je eerste ervaringen met TestNet? Wanneer heb je de vereniging leren kennen en hoe ben je betrokken geraakt bij de organisatie?
Tja, da’s al weer een hele tijd geleden, ik denk rond 1998. Ik werkte toen bij INQA, een adviesbureau dat zich bezighoudt met kwaliteitsmanagement in ICT. We hadden besloten dat we het vakgebied Testen aan onze dienstverlening zouden toevoegen, want we zagen een hele berg business aankomen in het kader van de Millennium bug. Ik was de gelukkige die dat mocht gaan waarmaken.
Waar begin je dan? Je zoekt een club op die zich met testen bezighoudt en je gaat daar je licht opsteken – liefst gratis natuurlijk. Die club vond ik bij TestNet. In die tijd werden bijeenkomsten (opkomst een man of dertig) georganiseerd bij opdrachtgevers. Volgens mij was de eerste thema-avond die ik bijwoonde bij AMEV in Utrecht. Vraag me niet waar het toen over ging want dat ben ik vergeten. Wat ik nog wel weet, is dat ik het vakgebied razend interessant vond en de mensen heel aardig en benaderbaar, zelfs voor een vreemde vogel zoals ik, kwaliteitsmanager.
Vanaf dat moment ging ik trouw de thema-avonden bezoeken. Toen er een werkgroep testprocesverbetering werd opgericht, was ik er als de kippen bij: de combinatie testen en verbetering lag me wel. Die werkgroep – een samenwerking met SPIder, waar ik ook lid van was – werd een groot succes: het leverde een aantal presentaties op en een groot artikel in Informatie.
Daarbij maakte ik ook kennis met een aantal TestNet bestuursleden en van het een komt het ander: binnen een paar jaar zat ik in het bestuur.
Als voorzitter van de vereniging en als hoofdredacteur van TestNetNieuws heb je veel bijdragen geleverd. Zo nam je het initiatief voor het lustrumboek in 2007 en gaf je een presentatie over continue testverbetering tijdens het najaarsevenement in 2014.
Over welke ervaringen bij TestNet wil je graag meer vertellen?
Je noemt het lustrumboek van 2007 en daar heb ik inderdaad een flink stuk van mogen organiseren, redigeren en ook schrijven. Het leukste was toch wel het lustrumboek van 2012 ‘Bepaal je koers’. Het was een kick om daar aan mee te werken: innovatief, Agile, stimulerend, literair, … En volstrekt anarchistisch in de goede zin des woords. Als schrijverscollectief waren we doordrongen van het begrip ‘zelfsturend team’, waarbij we de vanzelfsprekende vrijheid namen om iteratief correcties in elkaars stukken aan te brengen, net zolang tot we er allemaal blij en gelukkig mee werden. Eigenlijk ook wel heel acceptance test driven.
Verder heb ik altijd enorm genoten van de voor- en najaarsevenementen. Dat heb ik nu nog. Als ik binnenkom en de Grand Hall van het NBC helemaal gevuld zie met testers, dan gloei ik van trots.
Certificering lijkt een rode draad in je leven: als ik het goed heb, heb je bijvoorbeeld ook een duikcertificaat. Duik je nog veel?
Hum. Ik heb een stuk of vijf duikcertificaten, maar ik kom er veel te weinig toe. Vorig jaar een weekje Bonaire en af en toe een Zeeland weekend, daar blijft het wel bij.
Maar goed dat je het onderwerp certificering aansnijdt. Dat ligt bij sommige testers nog al gevoelig; er is zelfs een heuse ‘ikbentrotsdatiknietgecertificeerdben’ (of zoiets) website.
Daar snap ik helemaal niets van. Wie kan er nou bezwaar hebben tegen het feit dat iemand aantoonbaar een zekere kennis bezit? Ik weet best dat een certificaat niet per definitie betekent dat je een goede tester bent, maar het bewijst in ieder geval wel dat je je vak serieus neemt. Ik vergelijk het altijd maar met een rijbewijs: ook al zijn er (te veel?) beroerde chauffeurs MET rijbewijs, ik ben toch blij dat mijn medeweggebruikers niet ZONDER dat roze stukje plastic de weg op mogen.
Als docent bij Polteq geef je onder andere trainingen in TMap Next, ISTQB en iets heel anders, namelijk IREB: International Requirements Engineering Board. Hoe ben je betrokken geraakt bij IREB?
Eigenlijk vanuit een 30 jaar lange frustratie rond IT-debacles – die ik helaas af en toe van nabij heb meegemaakt, als ontwikkelaar, als kwaliteitsmanager en als tester. Bekend en wetenschappelijk bewezen feit: meer dan de helft van de IT-mislukkingen komt doordat de requirements aan het begin onvoldoende zijn uitgewerkt. En wij testers, aan het eind van de pijplijn, hebben daar enorm veel last van. Zeg nou zelf: hoe kun je een systeem goed testen als de requirements niet duidelijk zijn? In de praktijk zie je soms dat testers zelf nog de requirements uitwerken en verfijnen om hun tests goed te kunnen opzetten. In feite zijn uitgewerkte testgevallen vaak de meest gedetailleerde beschrijving van de requirements binnen een project.
Als de ‘echte’ requirements pas aan het eind van een project door de tester worden afgetikt, ben je wel knap laat; te laat meestal om er nog iets fatsoenlijks van te maken.
Requirements Engineering houdt de belofte in om daar iets aan te doen. Maar dan moet je dat natuurlijk wel professioneel aanpakken. En zo kwam ik dus bij IREB terecht: wat ISTQB is voor de tester, is IREB voor de Requirements Engineer. Sindsdien heb ik al meer dan 150 IT’ers, voornamelijk testers, mogen opleiden tot CPRE: Certified Professional in Requirements Engineering.
Sinds 2014 ben je actief betrokken bij de IREB-organisatie, onder andere als trekker van de werkgroep die de Advanced Elicitation & Consolidation syllabus 2.0 schrijft. Wat zijn je plannen bij deze organisatie? En kun je dit combineren met je bezigheden bij TestNet?
Ik wil graag een bijdrage leveren aan de verdere groei van IREB, zowel binnen Nederland als internationaal. In mijn nieuwe rol als pas gekozen lid van het Executive Committee, zeg maar het dagelijks bestuur van IREB, kan ik vol aan de bak! Juist het internationale aspect vind ik boeiend; ik leer zelf enorm veel van het over de grens kijken. IREB is van oorsprong een Duitse organisatie en het samenwerken met een aantal Duitse collega’s heeft veel van mijn vooroordelen geslecht…
Een van de aansprekende kanten van IREB vind ik dat ze strikt not-for-profit zijn; IREB gaat puur voor de erkenning en professionalisering van het vakgebied. Dat is trouwens een opvallende overeenkomst met TestNet!
Over TestNet gesproken: helaas, dat valt slecht te combineren. Ik leg met pijn in het hart na vele jaren de redacteurspen van TNN neer en ga voortaan als gewoon lid door het leven. Gelukkig in de wetenschap dat ik een deskundig en gemotiveerd redactieteam achterlaat, die nog heel veel mooie dingen gaat produceren zonder mij. Dit stukje is daarvan een prima proof-of-concept. Veel succes toegewenst!
NieuwsMagazine
Hans: “Wie kan er nou bezwaar hebben tegen het feit dat iemand aantoonbaar een zekere kennis bezit?”
Ik heb geen bezwaar tegen het feit dat iemand aantoonbaar kennis bezit. Zeker niet. Maar een certificaat toont dat niet aan. Het toont hooguit aan dat je op een zeker moment in staat was om 26 van de 40 multiple-choice vragen goed te beantwoorden. Mijn vriendin (communicatie adviseur en geen verstand van IT) heeft na 2 uurtjes de syllabus gelezen te hebben, een (proef) examen gemaakt. En ze had 30 van de 40 vragen goed. Als zij dat zo kan, stelt het dus helemaal niks voor… Daarnaast is de stof van ISTQB hopeloos verouderd!
Hans: “Ik weet best dat een certificaat niet per definitie betekent dat je een goede tester bent, maar het bewijst in ieder geval wel dat je je vak serieus neemt.”
Oh ja? Hoe dan? Omdat je een baas hebt die 2000 euro betaald om jou examen te laten doen, bewijst dat? Ik denk dat geen enkele rechtbank dit als bewijs zal accepteren…
Hans: “Ik vergelijk het altijd maar met een rijbewijs: ook al zijn er (te veel?) beroerde chauffeurs MET rijbewijs, ik ben toch blij dat mijn medeweggebruikers niet ZONDER dat roze stukje plastic de weg op mogen.”
Deze vergelijking gaat op meerdere manieren nat. Voor een rijbewijs moet je een praktijk examen doen. En omdat praktijk examen te halen, moet je lessen! Je zit al gauw 20 uur achter het stuur voordat je examen gaat doen. Het examen is niet geen laboratorium. Dat wil zeggen dat je in een echte auto, de weg op moet. Een multiple-choice examen lijkt in de verste verte niet op een praktijk situatie. Dat is ook het zinloze van een ISTQB certificaat. Nergens in de training of het examen, krijgt de cursist te maken met software en hoeft de cursist ook maar iets te testen….
Je raakt hier de kern van het probleem! Mensen leren niet hoe ze moeten testen, maar om verouderde theorie over testen uit hun hoofd te leren. Stel je voor dat duikers zo opgeleid worden… Om te mogen duiken, moet je praktijk ervaring hebben. Eerst in een veilige omgeving: een zwembad. Daarna in de complexe omgeving: een zee of een meer. En dan nog mag je niet alles… om bijv. dieper dan 30 meter, in een grot of met Nitrox te mogen duiken, moet je aanvullende cursussen doen. Om een duik te leiden moet je zelfs behoorlijk wat aantoonbare ervaring hebben en een intensieve divemaster training volgen. Testers worden helaas maar al te vaak, zonder begeleiding, los gelaten in complexe omgevingen zonder de juiste training… Dus Hans, jij als duiker ( en automobilist) zou beter moeten weten…. Test certificering is een wassen neus! Er zijn veel betere alternatieven!
Huib, ik heb het over certificering in zijn algemeenheid: het door een onafhankelijke derde laten vaststellen dat een cursist de formele leerdoelen van een opleiding heeft behaald. Ik neem aan dat jij als trainer daarvan de toegevoegde waarde wel inziet. Je bent tenslotte zelf gecertificeerd Agile tester.
Ik ga hier niet proberen jou te genezen van je ISTQB-allergie: dat heb ik al vaker tevergeefs geprobeerd. Misschien helpt het als je er een keer met je directe collega’s over praat. Van de acht trainers van het bedrijf waar jij werkt ben jij de enige die geen ISTQB-trainingen geeft. Een van hen wil jou vast wel een keertje bijpraten over het nut van ISTQB en je uitleggen dat ISTQB Foundation voor veel cursisten beslist geen wassen neus is.
Jan Jaap heeft een blog (http://www.squerist.nl/component/k2/item/105-certificering-heeft-het-nu-waarde-of-niet) geschreven over de waarde van certificering. In mijn reactie daarop kwam ik deze discussie weer tegen. Hierbij alsnog een reactie.
“het door een onafhankelijke derde laten vaststellen dat een cursist de formele leerdoelen van een opleiding heeft behaald. Ik neem aan dat jij als trainer daarvan de toegevoegde waarde wel inziet.”
Ja, ik zie het nut in van een onafhankelijke vaststelling of leerdoelen behaald zijn. En nu je het zegt, laten we eens naar die leerdoelen kijken…
Foundation Level professionals should be able to (http://www.istqb.org/certification-path-root/foundation-level/foundation-level-learning-objectives/foundation-level-learning-objectives.html):
* Use a common language for efficient and effective communication with other testers and project stakeholders.
–> Oké, dat kan je toetsen. Echter, het argument van een gemeenschappelijke taal wordt hier door Michael Bolton uitgebreid ontkracht: http://www.developsense.com/blog/2011/06/common-languages-aint-so-common/
* Understand established testing concepts, the fundamental test process, test approaches, and principles to support test objectives.
–> Concepten en test proces: oké. Echter de inhoud is oud, achterhaald en op vele plaatsten onjuist! Approaches? Het begrijpen. Maar toepassen?
* Design and prioritize tests by using established techniques; analyze both functional and non-functional specifications (such as performance and usability) at all test levels for systems with a low to medium level of complexity.
–> Design tests, interessant. Waar wordt dit in het examen getoetst?
* Execute tests according to agreed test plans, and analyze and report on the results of tests.
–> Execute tests, idem.
* Write clear and understandable incident reports.
–> Write incident reports, idem.
* Effectively participate in reviews of small to medium-sized projects.
–> Participate in reviews, idem.
* Be familiar with different types of testing tools and their uses; assist in the selection and implementation process.
–> Eerste deel: oké. Tweede deel: assist in selection and implementation, idem.
Kortom: een hoop beloftes die gewoon onjuist zijn! En 3 dagen (of 1700 euro) voor een onbruikbare gemeenschappelijke taal en wat oude concepten en processen is best veel. Ik denk dat er vééééél betere alternatieven zijn!
“Je bent tenslotte zelf gecertificeerd Agile tester”
Ja, klopt. En ook daar heb ik nog wel commentaar op. Maar het examen van CAT heeft in ieder geval nog een praktijk gedeelte! Daar zijn cursisten 3 keer een halve dag met een computer sofwtare aan het testen!
“Ik ga hier niet proberen jou te genezen van je ISTQB-allergie: dat heb ik al vaker tevergeefs geprobeerd.”
Het is geen allergie (een allergische reactie is een overdreven afweerreactie van het lichaam. Iemand met een allergie is overgevoelig voor bepaalde dingen). Het is een bewuste keuze. Ingegeven door kritisch denken en empirisch bewijs.
“Misschien helpt het als je er een keer met je directe collega’s over praat. Van de acht trainers van het bedrijf waar jij werkt ben jij de enige die geen ISTQB-trainingen geeft. Een van hen wil jou vast wel een keertje bijpraten over het nut van ISTQB en je uitleggen dat ISTQB Foundation voor veel cursisten beslist geen wassen neus is.”
Het feit dat een x-aantal trainers die cursus geeft, zegt niks. Dat cursisten iets leren en dat het waarde voor ze heeft, is onvoldoende argumentatie voor een 3 daagse training en een berg geld. Er zijn alternatieve manieren om mensen op te leiden tot software tester. En ik denk dat wij daar onze energie in zouden moeten stoppen als community. Ik denk dat een 3 daagse foundation training best kan, maar niet op de manier zoals die nu door TMap of ISTQB worden ingevuld… Daar heb ik jaren geleden al eens een blogpost over geschreven: http://www.huibschoots.nl/wordpress/?p=551
En dan praat ik nog niet over het feit dat de certificaten door managers en recruiters gebruikt worden als “bewijs” dat iemand kan testen. Het bewijst helemaal niks!
Overigens is mijn blogpost als reactie op Jan-Jaap hier te vinden: http://www.huibschoots.nl/wordpress/?p=2604