Auteur: Rachid Ben Allal | rachid.benallal@closesure.nl
Redactie: Rob van Steenbergen
Marcel, dank voor de bereidheid om deel te nemen aan dit interview. Zou je jezelf willen voorstellen?
‘Mijn naam is Marcel Hogenhout en momenteel directeur Operations bij Praegus. Mijn carrière in het testvak ben ik begonnen in september 1998. Na een opleiding (MasterClass) van 4 maanden ben ik op mijn eerste testopdracht gestart bij de Belastingdienst in januari 1999. Ik kwam hier binnen als junior tester bij het domein Douane. Daar heb ik vrij snel de groei gemaakt naar testcoördinatie in verschillende projecten. Destijds ben ik ook actief deel gaan nemen aan diverse werkgroepen binnen Getronics, mijn werkgever destijds. Parallel daaraan kreeg ik later ook de taak om mij bezig te houden met operationeel management, coaching, commercie en sales.’
Ideaal, toch? Mee kunnen praten over de inhoud en tegelijkertijd bezig houden met productpromotie en klantenwerving.
‘Zeker! Dat is ook altijd één van mijn drijfveren geweest. Toen ik bij Getronics intern het aanbod kreeg om Manager Operations te worden, had ik als voorwaarde om ook de werkgroepen te blijven organiseren (vakgroepleider), hierbij als kartrekker te fungeren en daarnaast zowel Young professionals als senior consultants te begeleiden.’
Binnen het testvak is er een grote ontwikkeling gaande. Waar men eerder in projecten veel waarde hechtte aan uitgebreide testplannen, testontwerpen en andere testdocumentatie en daar geruime tijd mee bezig was, wordt nu op basis van Agile kort cyclisch ontworpen, ontwikkeld en getest. Hoe kijk jij aan tegen deze ontwikkeling?
‘Ik ben daar wel een voorstander van. Sterker nog, ik riep al in mijn tijd als tester twintig jaar geleden: Betrek ons zo vroeg mogelijk bij het proces! Des te eerder je een fout vindt, hoe eerder je het kunt herstellen. De tester kwam in de ‘waterval-tijd’ pas aan het eind van de keten naar voren en deed waar nodig zijn bevindingen. Deze bevindingen moesten weer terug de keten in, waarna iedere discipline weer ruim de tijd had om hier iets van te vinden. Dit zorgde voor enorm veel verspilling van tijd, geld en energie wat in vele gevallen leidde tot verstrijken van deadlines. Verder denk ik dat wij niet in disciplines moeten denken. In het geval er fouten optreden in productie, was het de tester die er als eerst mee wordt geconfronteerd. Dit is onterecht. Het gaat om de verantwoordelijkheid die het gehele team moet dragen als het gaat om kwaliteit.’
‘Wat betreft documentatie, vind ik dat er zeker wel moet worden gedocumenteerd. Documentatie wat zal fungeren als referentie in geval er situaties moeten worden gereproduceerd.’
De afgelopen tijd hoor je vaak het fenomeen Model Based Testen voorbij komen. Diverse guru’s en thought leaders schrijven erover. Hoe kijk jij aan tegen Model Based Testing? Denk je dat het zich nog verder zal ontwikkelen en dat het stand houdt tussen alle andere vormen van testen?
‘Zelf vind ik dat MBT nog steeds een academisch imago heeft. Op diverse universiteiten en hoge scholen, maar ook op test evenementen, zie je MBT nog regelmatig terugkomen. In de praktijk denk ik niet dat het massaal gebruikt zal worden. Niet omdat het niet past, maar omdat het imago een beperking is. Men zal het er zeker over hebben, maar een doorbraak betwijfel ik. MBT zal wel helpen om alle disciplines in een project dezelfde taal te laten spreken.’
Agile (Scrum), DevOps en andere frameworks zijn voorbeelden van het faciliteren van snel en kort cyclisch voortbrengen in een proces. Op welke manier zie jij testen hier invulling aan geven?
‘Als tester ben je een spin in het web. Ik heb destijds, bij het organiseren en geven van masterclasses de Young professional altijd bewust willen maken van wat hen op het werkveld te wachten staat. Deze sessies gaf ik weliswaar in de ‘waterval’ periode, maar in mijn optiek is de rol van tester niet veranderd met de komst van de frameworks die je noemt. Testers hebben het meeste contact met de andere disciplines, van DBA tot eindgebruiker. Daarentegen is de kennis waarover een tester momenteel zou moeten beschikken om effectief zijn rol uit te oefenen steeds meer van technische aard. Met de komst van o.a. testautomatisering, is het bijna een vereiste om mee te kunnen denken en doen bij het vinden van bugs en het implementeren van test automation frameworks. Persoonlijk vind ik dat deze ontwikkeling mooi aansluit op frameworks als DevOps, waarbij wordt getracht software zo snel mogelijk en met minimale ‘waste’ te testen en uit te rollen.’
In een eerdere stuk wat je hebt geschreven, las ik dat je veel waarde hecht aan de ‘mens’ achter de tester; People skills. Waarom vind je dat van belang in de rol als tester?
‘Een goede tester onderscheidt zich in mijn optiek niet specifiek met een certificaat. Ik schets even een scenario: Een beginnende tester komt na een masterclass, met een aantal certificaten op zak, bij zijn eerste klant. Deze tester maakt zijn eerste bevinding, waarbij het hart natuurlijk sneller gaat kloppen. Vervolgens moet je een collega vertellen dat hij/zij zijn werk niet goed heeft gedaan. Hoe ga je dat doen? Hoe breng je de boodschap over? Hoe escaleer je? Dat zijn geen technieken die je uit een TMap boek haalt. En hoe ga je om met situaties waarin je ‘van het kastje naar de muur’ wordt gestuurd, iedere collega vind dat hij/zij niet verantwoordelijk is voor de software bug? Dan komen de soft-skills van een persoon om de hoek kijken. Hoe sterker je over deze soft-skills beschikt (weliswaar gaat een overgroot deel van nature) hoe meer jij je kunt onderscheiden van andere testers.’
Interessant. Als tester krijg je natuurlijk ook te maken met feedback van andere collega’s. Feedback op testplannen, testsets en code. Dan moet je als tester ook kunnen onderbouwen waarom je iets hebt getest. Een wisselwerking.
‘Klopt, het komt van twee kanten. Daar waar de tester steeds technischer moet zijn op dit moment, wordt ook van de programmeur verwacht dat hij/zij kwaliteitsbewust programmeert en oplevert. Tegenwoordig zou het voor een ontwikkelaar niet vreemd moeten zijn om ook unit-tests te draaien vóór de uitrol. Tien jaar geleden was dit niet altijd het geval en werd software ‘over de muur gegooid’ naar de tester, zonder zelf te verifiëren.’
Er heerst naar mijn idee een bepaalde beeldvorming als het gaat om testautomatisering, namelijk: Leer het tooltje te gebruiken en je kunt jezelf een testautomatiseerder noemen. Bij bijvoorbeeld security testen, kan ik mij hier iets bij voorstellen, maar bij testautomatisering denk ik dat je de plank mis slaat. Hoe kijk jij hier tegenaan?
‘Bij security testen heb je inderdaad tooltjes waarbij je middels een klik op de knop de standaard componenten raakt, denk aan SQL injecties en XSS (Cross site scripting). Wil je diepgaande pen-testen uitvoeren, dan ontkom je er niet aan om een ethical hacker binnen te halen die op protocol-niveau weet waar de kwetsbaarheden zijn. Ditzelfde geldt bijvoorbeeld ook bij performance testen.’
‘Als testautomatiseerder moet je niet enkel de tool kunnen beheersen, maar ook weten waar de kwetsbaarheden liggen. Bovendien zou je aan de hand van de welbekende testautomation pyramide (Unit-laag, API-laag en GUI-laag) moeten kunnen bepalen op welk niveau je de testen wil automatiseren. Dit dwingt je ook om goed na te denken over de (modulaire)opbouw van je testset. We kunnen- en moeten niet meer wachten tot er een gebruikersinterface is opgeleverd, testen starten veel eerder.’
Mooi initiatief. Persoonlijk vind ik kennisdeling van ultiem belang. Het viel mij op dat Praegus na verloop van tijd ook online cursussen aanboden.
‘Klopt. Toen wij de “Java voor Testers” training gaven, raakten de klassen binnen no-time vol. Twee keer per week een vol klaslokaal was een gewone zaak. Echter raakte deze training wat verzadigd, omdat steeds meer partijen de training gaven. Wij kozen er toen voor om ook andere technische trainingen te geven, te denken aan Python- en Javascript voor Testers. We merkte dat het steeds lastiger werd om klassikale trainingen gevuld te krijgen, waarna het besluit werd genomen om ons klassikaal aanbod uit te breiden naar online. De cursussen zijn momenteel gratis te volgen. In de toekomst komen wij wel weer met een subscription.
Ik wil afsluiten met de Voorproeverij. Menig lezer zal denken: Voorproeverij?! Vertel eens. Hoe is dit tot stand gekomen?
Een aantal consultants kwam bij het MT met het voorstel een podcast te beginnen met de naam “De Voorproeverij”. Na wat doorvragen, zijn wij akkoord gegaan met het voorstel. Zij konden immers gebruik maken van de gefaciliteerde ruimte (fysieke plek, eten, apparatuur etc.). Hun eigen investering is dat de podcast in eigen tijd wordt opgenomen. De opnames worden in de avond gemaakt. Het animo neemt toe en er haken steeds meer externe sprekers aan. Wij hebben zelfs inmiddels twee consultants in dienst genomen via dit platform! De onderwerpen variëren, maar in de basis gaat het over testen.’
Dank je wel voor je tijd en leuk je te gesproken hebben Marcel!