Riks column: Exploratory Testen en de TMap Wyber

Auteur: Rik Marselis ● Rik@Marselis.eu ● @rikmarselis

Ken jij de TMap Wyber? Formeel heet het in het TMap boek het faseringsmodel. Maar vanwege de vorm van het bekende snoepje is de bijnaam al twee decennia ‘de Wyber’.
De TMap Wyber geeft alle activiteiten weer die je altijd moet doen als je gaat testen. Ik noem het tegenwoordig dan ook liever het activiteitenmodel. Die activiteiten zijn verdeeld in drie groepen:

• Planning en Beheer (de rode vlakken in het bijgaande plaatje) gaan over het organiseren, monitoren en bijsturen van de testactiviteiten.
• Infrastructuur (het groene vlak) gaat over de testomgeving, de testtooling en andere ondersteunende zaken.
• En de kern van het testwerk wordt weergegeven door de blauwe vlakken, Voorbereiding, Specificatie, Uitvoering en Afronding.

Wat heeft de TMap Wyber te maken met Exploratory Testen?
Sterker nog wat heeft Exploratory Testing met TMap te maken???
Deze vragen krijg ik nogal eens. Er zijn mensen die denken dat TMap en Exploratory Testen totaal niet bij elkaar passen. Eén van de argumenten is dat TMap NEXT zegt dat Exploratory Testen een testtechniek is. Om daar dan maar mee te beginnen: sinds het TMap HD boek (2014) wordt Exploratory Testen beschreven als een ervaring-gebaseerde aanpak voor testen. Dus geen techniek maar een aanpak.
Verder wordt nog wel eens aangevoerd dat Exploratory Testen zo slecht beschreven staat in TMap NEXT. Naar mijn mening valt de kwaliteit van de beschrijving nog wel mee, maar wat niet helpt is dat in totaal op 9 (ja negen!) verschillende plekken in het boek een deel van de uitleg staat. Dus even snel de complete beschrijving oplepelen gaat niet.
Daarom is met IoTMap (2015) een nieuwe beschrijving van Exploratory Testen op TMap.net gezet. Gebaseerd op gerenommeerde literatuur (onder andere het boek Explore It! van Elisabeth Hendrickson) is een 10-punten beschrijving gegeven.
Maar goed, de Wyber…
De activiteiten weergegeven met de blauwe vlakken zien er erg volgordelijk uit: eerst alles voorbereiden, dan alles specificeren, dan alles uitvoeren en tot slot afronden. Zo werkt Exploratory Testen natuurlijk niet. Hoe werkt het dan wel?
Laten we beginnen met infrastructuur, Exploratory Testen is per definitie ‘dynamisch testen’ dus zonder testomgeving en eventuele andere hulpmiddelen gaat het niet.
Exploratory Testen gebeurt in testsessies en voor elke testsessie moet je een charter hebben. Het maken van zo’n charter valt onder de in rood weergegeven Planning-activiteit (een template charter staat bij de downloads op TMap.net).
Het tijdens de sessie bijhouden of het volgens charter verloopt en het na afloop uitvoeren van de debriefing die leidt tot een conclusie, valt onder de Beheer-activiteit.
Dan blijven de activiteiten in het blauwe vlak over. Kijk eens naar de aangepaste TMap Wyber hieronder:

Ook met Exploratory Testen doe je een klein beetje voorbereiding, bijvoorbeeld het bedenken van testideeën of testing tours. Wel zal de voorbereiding relatief beperkter zijn dan bij scripted testen.
Vervolgens zie je dat specificeren en uitvoeren parallel staan getekend. Maar let op: specificeren start wel een klein beetje eerder. Want je moet toch minimaal één testgeval bedenken voordat je gaat uitvoeren. Misschien schrijf je het niet zo uitgebreid uit als bij scripted testen, maar ten behoeve van je logging moet je wel iets vastleggen. En je moet ook een beeld hebben van het verwachte resultaat, want zonder dat wordt het beoordelen van het resultaat tijdens testuitvoering een hachelijke zaak.
Het specificeren en uitvoeren wisselen elkaar gedurende de hele testsessie af, vandaar de parallel lopende blauwe vlakken in de Wyber. Bedenk hierbij dat ervaring-gebaseerd testen en dekking-gebaseerd testen altijd prima in combinatie werken. Wat betekent dat? Nou, bijvoorbeeld als je tijdens het ‘exploreren’ een grens tegenkomt, dat je dan even snel drie testgevallen maakt conform grenswaardeanalyse; op de grens, net onder de grens, net boven de grens. Op die manier heb je goede informatie over de kwaliteit en risico’s van je testobject zonder dat je vooraf heel lang hebt zitten specificeren.
Aan het eind van de testsessie verzamel je al je ervaringen, indrukken en (vooral) aantekeningen en bedenk je of je van mening bent dat je in de testsessie het doel van je charter gehaald hebt. Op basis van deze afrondende activiteit kun je vervolgens de debriefing gaan doen met een stakeholder.
Mijn conclusie: Goed Exploratory Testen omvat alle zeven activiteiten uit de TMap Wyber en de Wyber helpt je om structuur aan te brengen in Exploratory Testen en draagt er daarmee aan bij dat jouw Exploratory Testen op een gestructureerde manier werken aan de onderbouwing van vertrouwen, in plaats dat er maar een beetje ad hoc door een systeem geklikt wordt.
Veel plezier met exploreren!!