Rollen voor Testers – Pagina 120 herschreven

Auteurs: Derk-Jan de Grood ● derkjandegrood@valori.nl ● Ard Kramer ● ard.kramer@alten.nl
Tijdens het vijftienjarig bestaan van TestNet namen acht testgeeks het initiatief om een boek te schrijven over de toekomst van testen. Het boek ‘Bepaal je koers! – Toekomst en trends in testen’ besteedt aandacht aan de ontwikkelingen in de wereld om ons heen, die van de IT en de gevolgen hiervan voor het testvak en de testers. Aan de hand van die ontwikkelingen, voorspelde de auteurs in welke richtingen de tester zich in de toekomst zou (kunnen) ontwikkelen.
Pagina 120 van het boek, neemt een centrale plaats in, omdat het een overzicht geeft van verschuivende rollen. In de onderstaande  matrix zie je de traditionele testrollen, zoals test-engineer, testcoördinator, testmanager en dergelijke. Deze rollen zijn afgezet tegen de nieuwe rollen zoals we die vijf jaar geleden voorzagen; bijvoorbeeld supertester, programmeur of cultural host. De mate waarin de ‘oude’ rol op de ‘nieuwe’ rol past is in de matrix aangeven. Naarmate er meer overeenkomsten zijn, zijn de staafjes meer gevuld.

Figuur 1: Verschuivende rollen voor de tester zoals voorspeld in 2012

Tijdens het twintigjarig jubileum van TestNet hebben Derk-Jan de Grood, Andreas Prins, Hans van Loenhoud en Ard Kramer een workshop gehouden om de, inmiddels al weer vijf jaar oude voorspellingen te toetsen aan de werkelijkheid. Met twintig deelnemers hebben we pagina 120 herzien. Tijdens de workshop hebben we stilgestaan bij:

1. Nieuwe ontwikkelingen (Zijn er ontwikkelingen die we vijf jaar geleden nog niet konden voorzien?);
2. De gevolgen van die ontwikkelingen voor testers;
3. De rollen waarin testers werkzaam zijn of denken naar toe te groeien.

In dit artikel delen we de resultaten van de workshop met jullie.
Nieuwe ontwikkelingen en de gevolgen voor testen
Er is een aantal ontwikkelingen die veel harder zijn gegaan dan we vijf jaar hadden gedacht. In het boek zijn deze trends onderbelicht. Denk bijvoorbeeld de groei van het Internet of Things, onder andere in het gebruik van Augmented Reality, de verdere en snelgaande ontwikkeling van zelfrijdende auto’s, IT die zelfvoorzienende dorpen (RenGen village Almere) mogelijk maakt en veel start-ups die met behulp van crowdfunding hun IT-producten kunnen maken. In de maatschappij zijn er ontwikkelingen die we nooit hadden verwacht. De schokken die Brexit en de verkiezing van Trump teweegbrachten, konden we niet voorzien, laat staan voorspellen.
Als we inzoomen en vanuit het perspectief van testen naar de softwareontwikkeling kijken, dan zien we de dat testen niet meer apart staat als ‘een fase in’, maar een geïntegreerd onderdeel is geworden. Zoals voorspeld heeft Agile een grote invloed en testen is niet meer van de testers alleen. In veel meer andere rollen wordt nagedacht over testen. Dit komt onder andere doordat in teams wordt samengewerkt door leden met een verschillende achtergrond. Iedereen in deze multidisciplinaire  teams wordt ‘gedwongen’ om mee te denken en te doen met testen. Organisaties zijn steeds meer waardegedreven en iedereen werkt mee om waarde te leveren. De ontwikkelaar werkt aan het automatiseren van testen en de beheerders monitoren in productie of de software nog wel naar tevredenheid presteert. Deze verbreding leidt tot nieuwe kansen voor testers, die bijvoorbeeld hun teamleden kunnen coachen bij het testen of om eerder betrokken te raken bij nieuwe ontwikkelingen (shift left). Zo gaf Hans tijdens de workshop aan dat hij een stap heeft gemaakt naar requirement management omdat er juist aan de voorkant van ontwikkelingen nog veel werk te doen is. Met zijn testachtergrond kan hij hieraan een waardevolle bijdrage leveren.
Een andere ontwikkeling met grote impact is continuous delivery. Testen is hier vergaand opgenomen ‘in de pijplijn’. Als gevolg van het snel opleveren wordt er ook veel meer getest in productie, door middel van monitoring.
Van de ontwikkelingen die we vijf jaar geleden voorzagen, is er wel degelijk een aantal uitgekomen. Verantwoordelijkheid afleggen over de kwaliteit van de software, zoals compliance en door middel audits is en blijft een belangrijke taak die onder andere bij testers wordt belegd. Technische en laagdrempelige (software)ontwikkelingen zorgen er daarbij voor dat we heel veel (gratis) tools tot onze beschikking hebben gekregen.

Tijdens de workshop hebben we de deelnemers ook gevraagd om vanuit hun eigen ervaringen trends en ontwikkelingen te delen. Hieruit kwam onder andere naar voren, dat testen meer in teamwork en meer exploratief gebeurt. Hierbij moeten we nog oog blijven houden voor risico’s en de interactie met de klant en gebruiker. Dit zijn punten waar we als testers voor (moeten blijven) staan. Hardcore testen niet mag verdwijnen. Wat daarbij opvalt, is dat de deelnemers aangaven dat we meer tijd moeten besteden aan exploratief en security-testen en minder tijd moeten verliezen aan de formele vastleggingen zoals testplannen, testgevallen en testrapportages.
Huidige en toekomstige rollen voor testers
Op basis van de trends en ontwikkelingen hebben we pagina 120 herschreven.  Om hiertoe te komen hebben we eerst de huidige rollen van de aanwezige deelnemers geïnventariseerd. Deze exercitie geeft meteen een terugkoppeling op de matrix in figuur 1 en inzicht in hoeverre de deelnemers zich hebben ontwikkeld in de richting die we vijf jaar geleden hadden gedacht.
De conclusie is dat er een mengeling van ‘oude’ en nieuwe rollen is ontstaan. Er zijn nog steeds testers werkzaam in een ‘oude’ rol, bijvoorbeeld de testmanagers. Een aantal deelnemers is door een transitie gegaan naar een nieuwe rol. Bijvoorbeeld de (super)tester en test-facilitator. De rollen van testcoach, ketencoördinator en security-tester hadden we vijf jaar geleden niet expliciet benoemd, maar zijn wel actueel.
Vervolgens hebben we met elkaar bepaald welke nieuwe rollen we zien voor testers. Hierbij identificeren we interessante nieuwe rollen. De OPS-engineer of wel test-monitorder, de tool researcher, de Dev-engineer, de Agile/security coach, de security-tester (en de testexpert met betrekking tot mobile apps) , de testprocesbegeleider of ketenregisseur, de testtool/automation engineer en de requirements-engineer vormen de kolommen van de herschreven matrix. Samen met de deelnemers is vastgesteld welke rollen en transities bij elkaar passen.  Het resultaat vind je in figuur 2.

Figuur 2: De herschreven matrix bevat een aantal interessante nieuwe rollen

Uit de tabel blijkt dat de meeste aandacht uitgaat naar de test-engineer die zich gaat specialiseren. We zien veel aandacht voor een technische specialisatierichting security of mobile app specialist of automation officer.
Daarnaast is een ‘shift-left’ erg in trek. Bijvoorbeeld de eerdergenoemde stap naar requirements-engineer. Daarbij zie je een grote rol voor de ketenregisseur weggelegd. Ketenregie is blijkbaar een gat dat ook ook in veel Agile/Scrum-omgeving moet worden gedicht. Er ontstaat hier een behoefte aan een specifieke testrol.
Conclusie
Op een jubileumworkshop van TestNet is het goed om niet alleen terug te kijken, maar ook om een blik in de toekomst te werpen. Dat is wat de deelnemers in deze workshop hebben gedaan. De groep bestond uit relatief ervaren testers die allerlei ontwikkelingen om zich heen zien. Ze hebben een behoefte om deze ontwikkelingen in een breder perspectief  te plaatsen, te zien wat dit voor hen betekent. De uitkomst van de workshop hebben we hierboven weergegeven en daar valt ons het volgende op:

• De shift left die de deelnemers zagen naar requirement engineering hadden we vijf jaar geleden niet als zodanig benoemd en een specifieke rol gegeven.
• De rol van testspecialisten is belangrijker en specifieker benoemd, zoals de security-tester en de tester van mobile apps.
• De rol van ketenregisseur is en blijft belangrijk. In het boek is dit deels gevat onder de rol acceptatiemanager maar uit de discussie blijkt dat dit ‘te hoog over’ is. Een goede ketenregisseur is niet alleen met acceptatie bezig maar ook veel met techniek. Juist het aan elkaar rijgen van de ketens om ze te kunnen testen (qua data en omgevingen) is een omvangrijke en belangrijke taak die toch veelal wordt onderschat.
• De rol van test-facilitator was vijf jaar geleden te algemeen benoemd. We dachten hierbij aan coaching maar ook aan het faciliteren van testdata en testomgevingen. De rol is  opgesplitst in de ketenregisseur en automation officer.

Vijf jaar geleden gaven we aan dat de testrollen zouden veranderen. We constateren naar aanleiding van de workshop dat deze verandering ook daadwerkelijk tot stand is gekomen. Testen is verder opgedeeld om de complexe wereld te voorzien van de juiste testcapaciteiten. Hierbij horen ketenverantwoordelijkheid, specialismen zoals security-testen, en testautomatisering.  Daarbij constateren we dat testers onderdeel zijn van de ontwikkelcyclus en business-analisten, ontwikkelaars en eindgebruikers kunnen helpen. Zij krijgen in hun rollen steeds meer met testen te maken.