Testen en ethiek

Auteur: Martine Kortekaas ● martine.kortekaas@salves.nl ● @Cortecasa
Stel nou dat je manager jou als tester vraagt om een openhartoperatie uit te voeren. Of om een lezing te geven over kwantum mechanica aan vierdejaarsstudenten natuurkunde van een technische universiteit. Of om een 7-gangen diner te bereiden voor het koningshuis. Wat doe je dan? Je lacht eens vriendelijk en zegt dat je daar helaas de vaardigheden niet voor hebt.
Toch?
Het is fijn dat je als tester heel goed weet wat je allemaal kunt. Je weet hoe je een gestructureerde test kunt opzetten. Je weet hoe je met bevindingen om moet gaan. Een elementaire vergelijkingstest maken? Pfff, je hebt wel voor hetere vuren gestaan. Je kunt de kwaliteitsattributen dromen. Behalve dat kan je ze ook in praktijk brengen. Jij hebt je kennis en kunde prima op orde. Je weet wat je kunt.  Je c.v. is daar een bewijs van.
Maar wat niet zo gemakkelijk te categoriseren noch op je c.v. te zetten is hoe je omgaat met ethiek in je werk. Ethiek in de zin van ‘normen en waarden’.
Vorige week sprak ik een tester.  Laten we haar Marieke noemen. Marieke werkt als testcoördinator. Marieke is slim en goed in haar werk. Daarom werkt ze daar nu al ruim twee jaar. Maar de laatste maanden heeft ze moeite met haar job. Als ze ’s ochtends op staat wil ze eigenlijk het liefst weer terug naar bed. Als ze ’s avonds thuis komt heeft ze geen energie meer voor de leuke dingen. Zoals afspreken met vrienden, sporten, naar de film of uit eten.
Tijdens ons gesprek zei ze ineens “Het doet me letterlijk pijn als ik zie hoe het bedrijf omgaat met werknemers onder het mom van ‘optimale klanttevredenheid’. Het beleid is gewoon gericht op het wegkrijgen van oudere werknemers. Ik zie wat dit doet met hen en met de werksfeer. Mensen willen niet meer samenwerken.”
Waar Marieke moeite mee heeft is dat ze merkt dat haar opdrachtgever niet integer omgaat met haar werknemers. De intenties van de opdrachtgever (het verminderen van het aantal werknemers) wordt gepresenteerd als iets goeds (optimale klanttevredenheid). Voor Marieke is dit iets fundamenteels. Het druist in tegen haar gevoel van ethiek en integriteit.
Omgaan met de begrippen ethiek en integriteit is altijd moeilijk. Het is een voortdurend conflict tussen de mens en zijn omgeving. Ieder mens heeft zijn eigen set normen en waarden. Deze persoonlijke set normen en waarden komen zelden overeen met die van de buitenwereld. Zo bestaat altijd een conflict. Dit hoeft niet erg te zijn. Vaak is het conflict klein en van korte duur. Het valt het eigenlijk niet op.
Soms is het conflict heel groot en ook duidelijk. Het Enron schandaal bijvoorbeeld. Maar de vraag of de jongen van de postkamer in het gebouw ook fout was, die is moeilijker te beantwoorden. Waar en bij wie ligt de verantwoordelijkheid?

Dit gebeurt nu ook bij Marieke. Ze werkt indirect mee aan de doelstellingen van haar opdrachtgever en dit leidt tot een intern conflict.
Als je als tester meewerkt aan software die een flinke inbreuk maakt op de privacy van de gebruiker, wil je daar dan aan mee werken? Of aan software voor langeafstandsraketten. “It’s not the bomb that kills people, it’s the person who shoots” is dan de voor de hand liggende reactie. Maar wil je meewerken aan de productie van raketten?
Het kan ook kleiner natuurlijk. Als tester wéét je of software kwalitatief goed genoeg is voor productie. Je wéét of de code wel of niet deugt.  Je wéét dat met behulp van de software een hoop mensen ‘overbodig’ worden.
Niet iedereen heeft moeite met dit soort overwegingen. Dat is ook prima. Wat ik eerder al aangaf is dat iedereen een eigen set normen en waarden heeft. Wat voor de één goed is, is dat voor een ander niet.
Maar als het innerlijke conflict zo groot is dat het je zelf aangetast, dan is het misschien tijd om uit te kijken naar een andere opdracht of een andere werkgever. Soms zelfs naar totaal ander werk.
Jouw ethische overwegingen zijn misschien niet in een c.v. te vangen, maar deze zijn wél een belangrijk onderdeel van je identiteit. Het stelt je in staat om in je werk of in je persoonlijke leven wel of niet te excelleren.